Szeptycki Hieronim Antoni h. własnego (1700–1773), biskup płocki.

Ur. w Pohorylcach w ziemi lwowskiej, ochrzczony 17 V w łacińskiej parafii Wyżniany (Wyżlany), był synem Eustachego Stanisława, chorążego lubaczowskiego (zm. 1709), i Anny Kruszyńskiej, łowczanki smoleńskiej, bratankiem Bazylego, w zakonie Barlaama (zob.). Miał braci: Franciszka, stolnika lwowskiego, i Jerzego, cześnika lwowskiego, star. obuchowskiego i nestorskiego; bratem stryjecznym S-ego był Andrzej, w zakonie Atanazy (zob.), a krewnym bp lwowski i metropolita kijowski Ludwik Szeptycki, w zakonie Leon (zob.).

S. uczył się w kolegium teatynów we Lwowie. Wg m.in. Władysława Konopczyńskiego był unitą i po przejściu na obrządek rzymski otrzymał 25 V 1720 niższe święcenia, a 20 IV 1726 został subdiakonem; 24 VIII 1727 otrzymał w lwowskiej archikatedrze święcenia kapłańskie. Jeszcze przed uzyskaniem doktoratu dostąpił godności: archidiakona lwowskiego z probostwem w Busku, kanonika kamienieckiego i prepozyta rohatyńskiego. Nie studiował w Akad. Zamojskiej, ale po złożeniu egzaminu otrzymał tam 30 X 1736 (wg albumu studentów 26 X) doktorat obojga praw. W lutym 1737 zwrócił się do referendarza kor. ks. Józefa Andrzeja Załuskiego z prośbą o odstąpienie mu probostwa w Jaworowie; zapewne wkrótce potem, prawdopodobnie rezygnując z probostwa w Rohatynie, objął tę prebendę. W r. 1738 bp łucki i kanclerz kor. Andrzej Stanisław Załuski rozpoczął starania o sufraganię łucką dla S-ego. Dn. 20 VII 1739 został S. prekonizowany jako sufragan łucki i biskup saldeński; pozwolono mu zachować archidiakonat lwowski i kanonię oraz dwa probostwa. W diec. łuckiej pracował u boku kolejnych ordynariuszy: Franciszka Kobielskiego (do r. 1755) i Antoniego Erazma Wołłowicza. W l. 1741–2 był deputatem kapit. lwowskiej na Tryb. Kor.; zdaniem Jana Świrskiego, którego brat zabiegał o tę funkcję, S. «takiż nie lada prostaczyna, choć z krzywą nogą, ale umie chodzić do przyjaciół» (list do Jana Tarły z 31 V 1741).

Ceniący S-ego przywódcy «Familii», Stanisław Poniatowski oraz Michał i August Czartoryscy, wielokrotnie w l. 1742–57 rekomendowali go dworowi do wakujących biskupstw; współpracujący wówczas z Czartoryskimi hetman w. lit. Michał Kazimierz Radziwiłł dołączał się do tych próśb. S. w r. 1746 polecił Wojciecha Siemieńskiego do marszałkostwa tryb. radomskiego i (bez powodzenia) do kaszt. lwowskiej, przyczyniając się przez to do jego przejścia na stronę «Familii». Bezskutecznie rekomendowany przez Czartoryskich do biskupstwa chełmińskiego, otrzymał S. od A. Czartoryskiego w r. 1746 (najpóźniej 19 VII) probostwo międzyrzeckie. W październiku t.r. jako deputat kapit. lwowskiej ponownie wszedł w skład Tryb. Kor. W listopadzie 1747 dostał z rekomendacji «Familii» probostwo katedry łuckiej; do wakansów zalecała go także instrukcja poselska woj. ruskiego z 19 VIII 1748. Jesienią 1749 był w szeregach «Familii» na reasumpcji w Piotrkowie, a po zerwaniu Trybunału jeździł do Lublina, by w kończącym prace poprzednim Tryb. Kor. pilnować spraw popieranych przez A. Czartoryskiego. Wraz z bp. kamienieckim Mikołajem Dembowskim witał 16 VIII 1757 w Kamieńcu A. Czartoryskiego obejmującego star. generalne. W l. 1751–2 przywódcy «Familii» ponownie upominali się o biskupstwo dla S-ego, m.in. w r. 1752 za pośrednictwem posła angielskiego w Dreźnie C. Williamsa. Podobne zabiegi czynił na początku r. 1757 u rosyjskiego kanclerza M. I. Woroncowa stolnik lit. Stanisław Antoni Poniatowski. Starania o arcybiskupstwo lwowskie po Mikołaju Wyżyckim (zm. 7 IV 1757) udaremnił saski premier, minister Henryk Brühl. Po mianowaniu na tę stolicę bp. kamienieckiego Dembowskiego S. otrzymał 27 IV t.r. od króla Augusta III nominację na biskupstwo kamienieckie; decyzja monarchy spotkała się jednak ze sprzeciwem papieża Benedykta XIV. Listy króla do papieża z 4 VI i 20 VIII 1757 oraz (bezzasadne z uwagi na brak prekonizacji) żądania szlachty na sejmiku w Wiszni (21 VIII 1758), by S. odbył ingres, nie przyniosły rezultatu; ostatecznie diecezję tę otrzymał Adam Krasiński. Dn. 10 VIII 1759 August III nominował S-ego na biskupstwo płockie, 24 IX t.r. papież Klemens XIII prekonizował go; 5 XI osobiście objął S. rządy w Pułtusku, a 9 XI w Płocku (za pośrednictwem administratora diecezji, archidiakona pułtuskiego Kazimierza Rokitnickiego).

S. rezydował przeważnie w Warszawie. Jako pierwszy zaczął posługiwać się tytułem księcia pułtuskiego. Dn. 30 (lub 31) V 1760 udzielił w Warszawie święceń kapłańskich Michałowi Poniatowskiemu, a 4 VIII t.r. otrzymał Order Orła Białego. Był prezydentem tryb. skarbowego w Radomiu w l. 1761 i 1762; wspólnie z marsz. Ignacym Przebendowskim wydał 26 V 1762 Deklarację Trybunału Kor. Radomskiego [...] intuitu redukcji monety [b.m.w.], wzywającą do respektowania postanowień podskarbich. List S-ego z gratulacjami dla ks. Stanisława Konarskiego z powodu wydania „O skutecznym rad sposobie” został ogłoszony w trzecim tomie tego dzieła (W. 1762). S. prawdopodobnie był na radzie senatu w dn. 25–30 X 1762, a na pewno w dn. 7–15 III 1763, gdy m.in. wzywał do wznowienia działań komisji w sprawie odszkodowań za straty doznane od wojsk rosyjskich (Mowa [...] biskupa płockiego [...] na Senatus Consilium w Warszawie ), a sprawę Kurlandii radził odłożyć do sejmu.

Podczas rady senatu zwołanej 7 XI 1763 przez prymasa Władysława Łubieńskiego po śmierci Augusta III, S. ostro ocenił rządy zmarłego władcy i opowiedział się, jak cała «Familia», za osadzeniem na tronie Polaka. Świadomy słabości Rzpltej, radził przyjąć odległy termin sejmu konwokacyjnego, m.in. po to, by mieć czas na negocjacje w sprawie elekcji z sąsiednimi państwami. Był współsygnatariuszem listu wystosowanego do Katarzyny II z podziękowaniem za przysłanie wojsk. Podobne stanowisko zajął na sejmie konwokacyjnym, optując 11 V 1764 za wykluczeniem kandydatur cudzoziemskich do tronu i zawiązaniem konfederacji. Nazajutrz (12 V) poparł wniosek, by komendę nad wojskiem odebrać hetmanowi w. kor. Janowi Klemensowi Branickiemu, a regimentarstwo generalne powierzyć A. Czartoryskiemu. Podczas tego sejmu S. został wybrany z senatu na członka deputacji do przygotowania paktów konwentów oraz do ułożenia korektury praw (w tej sprawie zabierał głos 15 VI), wszedł także w skład rady przy prymasie. Agent saski, autor „Listów nad wypadkami politycznymi w Polsce”, przedstawił S-ego 14 V t.r. jako człowieka bardzo majętnego; miał on w rozmowie z M. Czartoryskim i S. A. Poniatowskim zaoferować 60 tys. dukatów w gotówce dla tego z nich, który zostanie królem (wiarygodność informacji podważa fakt, że kanclerz Czartoryski nie aspirował do korony); 10 tys. dukatów podobno rzeczywiście wyasygnował «Familii» jako pożyczkę na dogodnych warunkach. W lipcu t.r. wyznaczył ks. Rokitnickiego na swego sufragana, wikariusza generalnego oraz oficjała i 30 XII udzielił mu sakry biskupiej w kolegiacie warszawskiej. Na elekcji oddał głos z woj. płockim 6 IX na S. A. Poniatowskiego; był jednym z senatorów informujących nowego władcę o wyniku wyborów. W Mowie... [b.m.w.], wygłoszonej na sejmie koronacyjnym 12 XII t.r., m.in. domagał się obniżenia cen żywności w Warszawie, bowiem «zdzierstwa przez różne juryzdykcje czynione przedającym» wywołały drożyznę. Podczas tego sejmu został komisarzem do przeprowadzenia planowanej compositio inter status w Warszawie 28 IX 1765, ale do jej obrad nie doszło. Podpisał 17 X t.r. postanowienia rady senatu. Zrezygnował w tym czasie z probostwa mościckiego, na które 4 VII 1766 otrzymał prezentę ks. Ignacy Krasicki. Podczas przygotowywania sprawy dysydenckiej na sejm t.r. był w gronie najbliższych współpracowników «Familii», wypracowujących wraz z królem modus procedendi; wszedł do deputacji konstytucyjnej. Na sesji 22 X, mimo żądań opozycji, by najpierw debatować nad sprawami wiary, opowiedział się za pierwszeństwem dyskusji i głosowania nad zniesieniem cła generalnego, co ułatwiłoby rozwiązanie sporu z Prusami. Dn. 27 X poparł projekt posła inflanckiego Jana Szadurskiego, dotyczący podatku czopowego i szelężnego w W. Ks. Lit., a 12 XI projekt reformy monetarnej wniesiony przez posła sieradzkiego, referendarza kor. Jacka Małachowskiego. W Mowie [...] 22 listopada [...] in materia religionis mianej (wg „Diariusza [...] sejmu 1766” z 24 XI) wypowiedział się za utrzymaniem dotychczasowych ustaw w stosunku do dysydentów, a przeciw rozszerzaniu ich praw i naciskowi w tej kwestii obcych państw. Dn. 26 VI 1767 prowadził w Warszawie kondukt żałobny, a następnie był jednym z trzech głównych celebransów podczas trzydniowych uroczystości żałobnych w Łowiczu (27–29 VII) po śmierci prymasa Władysława Łubieńskiego. T.r. przesłał do Rzymu relację o stanie diecezji. Przed sejmikami poselskimi (24 VIII) zgłosił 21 VIII wraz z kilkoma innymi biskupami akces do konfederacji radomskiej (obradującej już w Warszawie), sądząc, że będzie to potrzebne do udziału w sejmie, na którym razem zamierzali strzec interesów katolicyzmu; ambasador Rosji N. Repnin odrzucił jednak zaproponowaną formułę ich akcesu. Nie jest pewne, czy S. był na sejmie 1767/8 r.; do delegacji nie wszedł. Na radzie gabinetowej 6 XI 1768, zwołanej przez króla przed następnym sejmem, proponował, by wobec powszechnego bojkotu sejmików nie rozpoczynać obrad. Na burzliwej radzie senatu, 30 IX 1769, atakował Repnina jako sprawcę porwania senatorów oraz wymuszenia przeciwnego wierze i wolności ustawodawstwa sejmu z l. 1767–8; równocześnie bronił konfederatów barskich, uznając ich za wyrazicieli nastrojów całego narodu oraz podkreślając, że ich «nierzetelnie uznano i nazwano buntownikami czyli rebellizantami». Jednak w pierwszych miesiącach r. 1770 wydał (podobnie jak bp Andrzej Młodziejowski) na polecenie Rzymu list pasterski skierowany przeciw konfederacji, a w liście pasterskim z 20 XI 1771, jak wszyscy biskupi, potępił zamach konfederatów na króla.

W sprawozdaniu do Rzymu z 24 IX 1767 nuncjusz A. Visconti zaliczył S-ego do biskupów bliskich dworowi, którzy nie wykazywali należytej troski o sprawy Kościoła. Współczesne satyry, pochodzące zapewne z kręgów nieprzyjaznych królowi i Czartoryskim, krytykowały S-ego w początkach sejmu 1767 r., który «milczy jak niemy, z schizmą na wszystko się zgadza» („Zdanie o biskupach” 1767). Inny wiersz głosił, że «biskup płocki Szeptycki, biedny kuternoga, nie stoi on o wiarę, o wolność [i] Boga, szach łakomiec, krzywdziciel, wszędzie rad się wtyka, nie biskupem – bydź godzien młyńskiego korczyka» („Addytament wyroków nad biskupami [...] ozięble broniącymi wiary św. katolickiej rzymskiej podczas sejmu ekstraordynaryjnego 1767”). Także w grudniu 1769 nuncjusz A. Durini, zdecydowany stronnik konfederatów, skarżył się, że S. i kilku biskupów bronili Stanisława Konarskiego, który w traktacie „O religii poczciwych ludzi” (W. 1769) dał wyraz poglądom o podległości Kościoła władzy świeckiej w sprawach «doczesnych». Po liście pasterskim z początku r. 1770 oskarżył S-ego o oziębłość w obronie wiary i wolności marsz. dobrzyński Władysław Mazowiecki (w manifeście z 18 IV t.r.). Zdaniem Władysława Konopczyńskiego S. był to «subtelny i światły pionier reformy, wzięty i wrzący działacz sejmikowy» („Polska w dobie wojny siedmioletniej...”). Po pierwszym rozbiorze S. utworzył oficjalat okręgowy w Górznie, obejmujący tereny częściowo zajęte przez Prusy, a częściowo pozostałe przy Rzpltej. Zwrócił się do Rzymu z prośbą o mianowanie M. Poniatowskiego koadiutorem z prawem następstwa; na to wystąpienie otrzymał królewską zgodę 5 VI 1773; bulla nominacyjna z 12 VII t.r. dotarła do Warszawy już po śmierci S-ego.

W r. 1760 uwolnił S. od pańszczyzny i oczynszował część włościan w Trzciance (dekanat wyszkowski, paraf. Brańszczyk). W gospodarowaniu dobrami biskupstwa, przynoszącymi rocznie blisko 200 tys. złp., wyręczał S-ego z powodzeniem kanonik płocki Józef Łuniewski. W dobrach Boguszyn w rejonie Czerska jednym z administratorów był Stanisław Strawiński, konfederat barski, niedoszły królobójca. Za dochody uzyskane przez Łuniewskiego, m.in. ze spławu drewna, kupił S. w r. 1766 od hetmana polnego kor. Wacława Rzewuskiego Łęczną w Lubelskiem i odnowił tam dwór, kościół, a zwłaszcza mansjonarię. Dla Łęcznej wystarał się t.r. o potwierdzenie dawnych przywilejów oraz dodanie nowego jarmarku. W Płocku przyczynił się do przebudowy kolegiaty św. Bartłomieja i siedziby kapituły. W r. 1768 powiększył liczbę kanoników do pięciu. Po pożarze z r. 1760 wzniósł drewniany kościół w Pniewie koło Pułtuska, a w r. 1773 rozpoczął budowę drewnianego kościoła paraf. w Szwelicach. Warszawskiemu Szpitalowi Dzieciątka Jezus przekazał kamienicę przy ul. Marszałkowskiej. Łożył na wykształcenie bratanka, Marcina (syna Franciszka); wysłał go do Rzymu oraz zdobył dla niego kanonię płocką i probostwo w Stanisławowie; nadał mu 17 V t.r. probostwo w Łęcznej i starał się o koadiutorię prepozyta katedry płockiej Krzysztofa Hilarego Szembeka.

W r. 1772 poważnie S. chorował; rozporządził majątkiem (o wartości ponad 2,2 mln złp.), zapisując m.in. Łęczną, pałac w Warszawie i ruchomości siedmiu bratankom (w tym Kajetanowi, zob.), czterem bratanicom po 30 tys. złp. Postanowienia te powtórzył w testamencie sporządzonym 27 VII t.r. w Warszawie, przeznaczając ponadto 50 tys. złp. na warszawski szpital Dzieciątka Jezus, po 3 tys. złp. dla tamtejszych szpitali św. Kazimierza, św. Rocha i Bonifratrów, 4 tys. złp. dla szpitala szarytek w Pułtusku, a po 1 tys. złp. dla szpitala św. Łazarza tamże oraz dla szpitali w Płocku i Międzyrzeczu. Na koszty swego pogrzebu i modlitwy przeznaczył 30 tys. złp., głównie dla zakonów warszawskich. S. zmarł 9 VIII 1773 w Warszawie w swym pałacu przy Krakowskim Przedmieściu; w nekrologu nazwano go mężem staropolskiej rzetelności i wielkimi cnotami znakomitym („Wiad. Warsz.” 1773 nr 64, supl.). Po uroczystościach 15 VIII w kolegiacie św. Jana, którym przewodniczył nuncjusz J. Garampi, został pochowany 18 VIII w kaplicy św. Jana kolegiaty w Pułtusku.

Wg niechętnego «Familii» ks. Jędrzeja Kitowicza („Opis obyczajów...”) S. «jako z urodzenia Rusin, ściśle zachowywał posty, co dzień regularnie u kapucynów miewał mszą świętą, a choć był kulawy, tak się z nią szybko uwijał, że ledwo mu do niej kanonik asystujący z kapelanem ministrować kanon i mszał zdążyli [...]. Ubóstwu pewną kwotę pieniędzy codziennie odkładał [...]; był człowiek pieniężny, oszczędny, stołów kosztownych i żadnych przepychów nie lubiący, odbierane zaś z tej okazyi od innych biskupów przymówki dowcipnie odcinać umiejący». O hojności S-ego w ostatnim roku życia dla szpitali, klasztorów i ubogich wspomina wydany po jego śmierci list pasterski bp. krakowskiego Kajetana Sołtyka z 19 VIII 1773. S. był zamiłowanym szachistą.

Enc. Kośc., XXVII; Enc. Org., XXIV; Estreicher; Finkel, Bibliogr., I; Katalog rękopisów Biblioteki Narodowej, S. 2, Oprac. B. S. Kupść, K. Muszyńska, W. 1980 II; Kętrzyński W., Katalog rękopisów Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Lw. 1881–6 I, III; Kowalski T. i in., Wpisani w historię Pułtuska. Słownik biograficzny, Pułtusk 2011; Łoza S., Order Orła Białego, W. 1939; Niesiecki; Nitecki P., Biskupi kościoła w Polsce. Słownik biograficzny 966–1999, W. 2000; PSB (Machczyński Franciszek, Poniatowski Michał, Rokitnicki Kazimierz, Rostkowski Adam, Rzewuski Wacław, Siemieński Wojciech, Strawiński Stanisław); Papierkowski A. J., Stefański J., Płocczanie znani i nieznani. Słownik biograficzny, Pułtusk 2002; Słown. Geogr. (Kamieniec, Łęczna, Pniewo, Trzcianka); Szczepaniak J., Spis prepozytów i plebanów diecezji krakowskiej (XVIII w.), Kr. 2008 (dot. bratanka, Marcina); Urzędnicy, III z. 2; Żychliński, I, V (tabl.); – Akanas K., Sztuka Płocka, Płock 1991; Askenazy S., Dwa stulecia XVIII i XIX, W. 1910 II; Butterwick R., Polska rewolucja a Kościół katolicki 1788–1792, Kr. 2012 s. 141 (wartość dóbr biskupstwa płockiego); Czeppe M., Kamaryla Pana z Dukli..., W. 1998; Dyjakowska M., Prawo rzymskie w Akademii Zamojskiej w XVIII wieku, L. 2000; Dzieduszycki M., Żywot Wacława Hieronima Sierakowskiego arcybiskupa lwowskiego, Kr. 1868 s. 244; Dzieje Płocka, Red. A. Gieysztor, Płock 1973; Gawarecki W. H., Wiadomości historyczne miasta Pułtuska, W. 1862 s. 39; tenże, Wzmianka o życiu biskupów mazowieckich, później płockich, „Pam. Relig.-Moralny” T. 6: 1843 s. 100; Główka D., Gospodarka w dobrach plebańskich na Mazowszu w XVI–XVIII wieku, W. 1991 s. 10; Goliński Z., Kalendarz życia i twórczości Ignacego Krasickiego, Oprac. M. Górska, P. 2011 I, II; Kęder W., Stolica Apostolska wobec Rzeczypospolitej w okresie Konfederacji barskiej 1767–1773, Opole 2006; tenże, Wzmianka o życiu biskupów mazowieckich, później płockich, „Pam. Relig.-Moralny” T. 6: 1843 s. 100; Kisielewski W., Reforma książąt Czartoryskich na sejmie konwokacyjnym roku 1764, Sambor 1880 s. 237, 240; Konopczyński W., Konfederacja barska, W. 1991 I–II; tenże, Polska w dobie wojny siedmioletniej, Kr.–W. 1909–11 I–II; tenże, Stanisław Konarski, W. 1926; Korzon, Wewnętrzne dzieje, III; Kraushar A., Książe Repnin i Polska, Kr. 1897 I 46; Królik L., Organizacja diecezji łuckiej i brzeskiej od XVI do XVIII wieku, L. 1983 s. 188–9; Kulesza A., Smardzewska Pani. Z dziejów parafii i regionu, Smardzewo 1999 s. 8, 58; Kumor B., Ustrój i organizacja kościoła polskiego w okresie niewoli narodowej (1772–1918), Kr. 1980 s. 178; Kuras K., Współpracownicy i klienci Augusta A. Czartoryskiego w czasach saskich, Kr. 2010; Leśniewska J. E., Właściciele dóbr Łęczna w latach 1800–1944, L. 2004; Leclercq N., La vie politique polonaise au XVIIIe siècle. Les journaux de la diète du convocation de 1764, Paris 2010 s. 363–4 (poza indeksem); Lolo R., Fundacje biskupów płockich w kolegiacie pułtuskiej w XVI–XVIII wieku, w: Fundator i mecenas. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, Red. E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, Białystok, 2011; Luboński J., Monografia historyczna miasta Radomia, Radom 1907 s. 219; Müller W., Diecezja płocka od drugiej połowy XVI wieku do rozbiorów, „Studia Płockie” T. 3: 1975 s. 208, 216; tenże, Organizacja terytorialna diecezji płockiej XVI–XVIII wieku, „Roczn. Human.” T. 15: 1967 z. 2 s. 146–9, 153, 159, 163; Nieć J., Młodość ostatniego elekta, Kr. 1935; Nosov B. V., Ustanovlenije rossijskogo gospodstva v Rečipospolitoj, Moskva 2004; Nowowiejski A. J., Płock. Monografia historyczna, Płock 1930; Szurek S., Kapituła łacińska we Lwowie w latach 1727–1763, Lw. 1930 s. 8, 15, 39; tenże, Ks. Szczepan Mikulski archidiakon lwowski (1714–1783), Lw. 1931 s. 6; tenże, Seminarium katedralne we Lwowie, Lw. 1932; Wołosz A. K., Dzieje budowlane i architektura pułtuskiej kolegiaty, w: Bazylika Pułtuska. 550 lat świątyni i Kapituły Pułtuskiej, Red. W. Kosek i in., Pułtusk [2000] s. 41; Zielińska Z., Walka „Familii” o reformę Rzeczypospolitej 1743–1752, W. 1983; Zienkowska K., Stanisław August Poniatowski, Wr. 2004; Żebrowski T., Hieronim Antoni Szeptycki, biskup płocki (1700–1773), „Studia Płockie” T. 34: 2011 s. 257–69 (testament, dwa listy pasterskie S-ego); tenże, Zarys dziejów diecezji płockiej, Płock 1976 s. 23, 58; – Akta grodz. i ziem., XXIII; Album studentów Akademii Zamojskiej 1595–1781, Oprac. H. Gmiterek, W. 1994; Archiv kniazia Voroncova, Moskva 1872 IV 62–3; Diariusz sejmu walnego ordynaryjnego w Warszawie roku 1766, W. [b.r.w.]; Diariusze sejmowe z w. XVIII, III; Dissertationes historico-criticae de utroque archiepiscopatu metropolitano Kijoviensis et Haliciesnsis..., Lw. 1770 (geneal. Szeptyckich); Hierarchia catholica medii aevi, VI; Kalendarz życia i twórczości Ignacego Krasickiego, Oprac. Z. Goliński, M. Górska, P. 2011; Kitowicz J.. Opis obyczajów za panowania Augusta III, Wr. 1970 s. 176–7; Konarski S., O skutecznym rad sposobie, W. 1762 cz. 3 s. 345; Korespondencja Ignacego Krasickiego, Red. T. Mikulski, Wr. 1958 I; Korespondencja Józefa Andrzeja Załuskiego 1724–1736, Wyd. B. Kupść, K. Muszyńska, Wr. 1967; Kupść B., Nieznana autobiografia Józefa Andrzeja Załuskiego, „Przegl. Bibliot.” T. 28: 1960 s. 333; Listy nad wypadkami politycznemi w Polsce pisane w latach 1763 i 1766, P. 1846 s. 27; Literatura konfederacji barskiej, Red. J. Maciejewski, W. 2005–8 II–III; Lubomirski S., Pamiętniki, Wyd. W. Konopczyński, Lw. 1925; Maciejewski J., „Zdania o biskupach” 1767, w: Kultura i literatura dawnej Polski, W. 1968; Materiały do dziejów Rady Nieustającej, Wyd. W. Konopczyński, „Arch. Kom. Hist.” T. 12: 1917; Materiały do dziejów Ziemi Płockiej. Z archiwaliów diecezjalnych płockich XVIII wieku, Wyd. M. M. Grzybowski, Płock 1984–2000; Rzepnicki F., Vitae praesulum Poloniae et Magni Ducatus Lithuaniae, P. 1762 II 271–2; Vet. Mon. Pol., IV (w indeksie także jako Szeplicki); Vol. leg., VII f. 5, 58, 104, 186, 213, 220, 272, 343, 496, 503, 550; Zebranie diariuszów trzech walnych sejmów, Wyd. S. Rembieliński, W. 1765; – „Gaz. Wil.” 1773 nr 34, 35; „Kur. Pol.” 1751 nr 780, 1757 nr 18; „Kur. Warsz.” 1762 nr 37, „Wiad. Warsz.” 1765 nr 1 (supl.), nr 16, 1772 nr 54, 55, 1773 nr 64 (supl.), 1765 nr 1 (supl.); – AGAD: Arch. Publ. Potockich, rkp. 183 s. 7–38, 87–91, Arch. Radziwiłłów, Dz. IVa ks. 6 k. 1, 13–14, 44–5, 94, 100, 145, 203–4, 272, 389–92 (kopiariusz rekomendacji M. K. Radziwiłła), Dz. V rkp. 2578 (listy S-ego z 17 XII 1746 i A. Czartoryskiego z 3 III 1744), rkp. 13831 (listy J. F. Sapiehy), rkp. 15747 (listy S-ego), Arch. Poniatowskich, rkp. 372 (listy S-ego do S. Poniatowskiego), Arch. Zamoyskich, nr 2898 s. 83–4, Metryka Kor., Sigillata, nr 27 s. 309, nr 29 s. 161, nr 31 k. 130v, Księgi Kanclerskie, nr 51 cz. I s. 68–70, Zbiór Anny z Potockich Branickiej, Zbiór Mater. Różnej Proweniencji, rkp. 811 s. 457–60 (list S-ego), Zbiór Czołowskiego, rkp. 66 s. 17–18, rkp. 618 s. 29; Archivio Segreto Vaticano w Rzymie: Processus Consistoriales, nr 125 k. 585–96v, nr 148 k. 143–56v, nr 164 k. 271–88v; B. Czart.: rkp. 653 s. 169, 276, 357, 407, 487, 489, 515, rkp. 1132 s. 95, 132, 518, rkp. 1783 s. 371–8, rkp. 1981 s. 467, rkp. 3429 k. 375, 423, 425, 428–9, 442, 444–7; B. Jag.: rkp. 4913 s. 51–2 (list S-ego), rkp. 5344 t. IV k. 203v–4; B. Ossol.: rkp. 1409 s. 59–63; BUW: rkp. 122 k. 63–4, 82v–3, 182; Landes Hauptstaatsarchiv w Dreźnie: Loc. 2099/32 (list S. Poniatowskiego z 24 VIII 1742), Loc. 3587/1 (list A. Czartoryskiego z 7 IX 1743), Loc. 3587/2 (listy S. Poniatowskiego z 13 VII 1743 i 24 II 1743), Loc. 3589 (list A. Czartoryskiego z 11 X 1747), Correspondenz Ministers Grafen von Brühl mit verschiedenen polnischen Grossen (wszystkie sygn.); – Informacje Katarzyny Kuras z Kr. na podstawie kwerendy w: Central’nyj deržavnyj istoryčnyj archiv Ukraïny w Kijowie, Arch. Tarłów, F. 254 op. 1 nr 559 k. 170–1v, nr 610 k. 241–1v, oraz informacje Tadeusza Żebrowskiego z Płocka i Andrzeja Haratyma z W.

Łukasz Galas